Niejednokrotnie zastanawiamy się, co robimy nie tak albo co moglibyśmy zrobić inaczej, żeby angażować uczniów. Nie ma na to gotowej recepty, bo często mamy do czynienia ze sprawami bardzo indywidualnymi i zależnymi od wielu czynników. Na bazie moich kilkuletnich doświadczeń, rozmów i obserwacji wielu nauczycieli, a także zainspirowana artykułami, które ostatnio czytałam, postanowiłam stworzyć kilka wskazówek, które mogą być naszym nauczycielskim drogowskazem w poszukiwaniu odpowiedzi. To taki dekalog nauczycielski.
1. Zadbaj o siebie i swój dobrostan.
Jako nauczyciel jesteś ważnym ogniwem całej edukacyjnej machiny i dlatego właśnie musisz być ważny sam dla siebie. Nauczanie jest stresującą pracą i koniecznym jest, abyśmy dbali o siebie zarówno w sferze psychicznej, jak i fizycznej. Powinniśmy dobrze się odżywiać, angażować się w działania relaksujące, ale też wymagające pod względem fizycznym, takie jak na przykład: joga, bieganie, trening z ciężarkami, taniec, jazda na rowerze lub medytacja.
Ważnym elementem naszego dobrostanu jest wiara w siebie i swoje możliwości.
Wzmocnij wiarę we własne ja, otaczaj się ludźmi wzmacniającymi twoje poczucie wartości, takimi, wśród których czujesz się swobodnie. Polub siebie i pozwalaj sobie na drobne przyjemności. Realizuj swoje pasje i zainteresowania.
Dobre samopoczucie nauczycieli przekłada się na relacje uczeń-nauczyciel. Kiedy czujemy się dobrze, mamy więcej cierpliwości, siły do działania i jesteśmy bardziej otwarci na nowe.
2. Poznaj swoich uczniów.
Rozmawiaj z nimi. Zrób ankiety. Spróbuj dowiedzieć się o nich jak najwięcej. Zrozumienie tego, co lubią, a czego nie lubią twoi uczniowie wyłoni wasze wspólne obszary, np. ulubione książki, filmy, gry, muzykę. Nie bój się wykorzystać w tym celu nowoczesnych technologii i urządzeń mobilnych uczniów. Takie aplikacja jak Kahoot lub Quizizz z pewnością zyskają ich uznanie.
3. Wzmocnij wiarę uczniów w nich samych.
Stwórz uczniom przestrzeń do działania. Zaufaj im. Uczniowie angażują się i są bardziej chętni do działań, jeśli mają na nie wpływ. Włącz działania związane z rozwiązywaniem problemów i prowadź dyskusje w przypadku wystąpienia nieporozumień lub komplikacji. Takie aktywności uczą uczniów samodzielności i odpowiedzialności. Muszą oni wierzyć, że potrafią się uczyć i umieć radzić sobie z porażkami oraz wyciągać wnioski z tych doświadczeń. Pomaga im to rozwinąć pewność siebie i zaangażowanie.
4. Rozbudź ciekawość uczniów.
Podziel się z uczniami swoją ciekawością świata. Pokaż, co może nas ciekawić. Im mniejsza to rzecz, tym lepiej. Dziwcie się. Ciekawość i dziwienie się to klucze do budowania zaangażowania w działanie. Podziel się z uczniami swoją pasją i zainteresowaniami.
5. Twórz wyzwania.
Zbyt łatwe zadania nie są tak angażujące jak te, które stanowią wyzwanie. Zadbaj o to, aby te wyzwania dawały uczniom przestrzeń do zastanawiania się, kwestionowania, snucia domysłów, oceniania, sprzeczania się, łączenia różnych pomysłów i rozwiązań. Aby stwarzały szerszą perspektywą i nie ograniczały.
6. Pozwól uczniom na samodzielność.
Umożliwiając uczniom samodzielne działanie, uczysz ich brania odpowiedzialności i wzmacniasz ich poczucie przynależności. Spróbuj znaleźć przestrzeń specjalnie dla nich. Ciesz się ich aktywnościami, to sprzyja budowaniu pozytywnej relacji. Uwierz, że są kompetentni, aby osiągać własne cele i daj im to do zrozumienia. Relacje rówieśnicze i umiejętności społeczne są ważne w angażowaniu uczniów do działania.
7. Akceptuj i doceniaj.
Uczniowie oczekują akceptacji i docenienia nauczyciela. Szczególnie, jeśli jest dla nich ważną osobą i podejmują wspólnie szereg różnych aktywności. Promuj i pokazuj ich działania. Nie bój się wyjść poza mury szkoły. Wykorzystaj w tym celu internet i zaangażuj uczniów w działania w przestrzeni, w której funkcjonują na co dzień. Możecie uczyć się od siebie nawzajem.
8. Wyjdź poza mury szkoły.
Stwórz warunki do odnoszenia drobnych sukcesów także poza szkołą. Wyjdź poza jej mury, pozwól dostrzec siebie i działania twoich uczniów ludziom z zewnątrz, którzy spojrzą na to zupełnie z innej perspektywy, dając ci jednocześnie inny obraz sytuacji oraz wzmacniając poczucie wartości twoich uczniów i wiarę w sens ich działań. Uczniowie często mają poczucie, że z ich aktywności nic nie wynika. Potrzebują oni jedynie informacji zwrotnej z zewnątrz, czasem od zupełnie obcych im ludzi.
9. Rozwijaj się.
Staraj się być na czasie, czytaj, dokształcaj się, interesuj się innowacjami, badaniami, szukaj ambitnych konferencji i szkoleń, bierz udział w rozwijających webinariach. Tylko zmiana jest czymś stałym, a obecnie zmiany pojawiają się w zaskakująco szybkim tempie. Znajdź swoje miejsce w sieci, wśród podobnych sobie nauczycieli i edukatorów. Uczniowie to widzą i zauważają, jaki ma to wpływ na twoje zaangażowanie w pracy; wyciągają wnioski i widzą, że warto.
10. Pozwól uczniom stać się twoimi nauczycielami.
Uczniowie mogą być naszymi największymi nauczycielami. Nauka polega na odwadze uczenia się z otwartym umysłem i sercem. Jako nauczyciele nie musimy znać wszystkich odpowiedzi, ale powinniśmy być otwarci na czerpanie wiedzy od naszych uczniów. Trzeba też odwagi, by przyznać, że nie wiemy wszystkiego i otworzyć się na ewentualne niepowodzenia. Odwaga ta daje wolność i swobodę działania.
Uczenie się nowych rzeczy od uczniów jest jak najbardziej w porządku.
Uczniowie dzięki temu mogą doświadczyć na własnej skórze, że uczymy się całe życie. A my, nauczyciele, ucząc się od nich, stajemy się tego żywym przykładem.
Inspiracja:
Connell, J. P., & Wellborn, J. G. (1991). Competence, autonomy, and relatedness: A motivational analysis of self-system processes
Zepke, N., and Leach, L. (2010). Improving student engagement: Ten proposals for action