Scenariusze 6-9 lat - edycja 3

Porozmawiajmy o wartościach

Podróż po świecie wartości

Jak dobrze przeżyć życie? Co sprawia, że widzimy jego sens? Działanie w zgodzie z naszymi wartościami jest jednym z najważniejszych drogowskazów na drodze do pełni życia. Jako dorośli już to wiemy, lecz jak rozmawiać o tym z dziećmi?

Zapraszamy do wyruszenia z uczniami w podróż, podczas której dzieci z Ghany, Kenii, Lesotho, Nepalu, Namibii, Indonezji, Wenezueli i Peru opowiedzą, co i dlaczego jest dla nich najcenniejsze, czym są wartości i jak można je realizować. Przyjrzycie się wartościom takim jak wolność, wyrażanie siebie, empatia, odwaga, samodzielność, dbanie o siebie, odporność psychiczna i zaangażowanie. Dzięki konkretnym przykładom opowiedzianym przez (fikcyjnych) rówieśników Waszych uczniów – te abstrakcyjne pojęcia staną się dla Waszych podopiecznych bardziej uchwytne i możliwe do przełożenia na własne doświadczenia.

Jako przewodnicy w tej podróży towarzyszyć będziecie uczniom w rozpoznawaniu tego, jak oni już realizują w swoim życiu wartości, i pomożecie im tę refleksję uporządkować. Podczas zajęć dzieci przygotują też swoje „pamiątki z podróży”, które udokumentują ich wnioski na temat realizacji danej wartości w swoim życiu.

Zaplanujcie tę podróż już dziś!

Cykl „Efekt Domina. Materiały dla nauczycieli – edycja 2019” został objęty Honorowym Patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich dr. Adama Bodnara.

Wartości oświetlają naszą drogę

Szanowni Państwo, jako nauczyciele odgrywacie w życiu uczniów wyjątkową rolę. Towarzyszycie dzieciom w procesie poznawania świata, odkrywania i nazywania różnych zjawisk oraz wartości. Wytyczacie szlaki i także Swoją postawą pokazujecie, co jest w życiu ważne. W tegorocznej edycji scenariuszy lekcji do realizacji w klasach I-III zapraszamy w podróż po świecie wartości. Drodzy Nauczyciele, zabierzcie na tę wyprawę Waszych uczniów i bądźcie ich kapitanami! Ahoj, przygodo!


Na mojej ścieżce spotkałam wielu ludzi, którzy w życiu kierują się tym, co uważają za najważniejsze, realizują i pokazują innym cenne wartości. W Ghanie zobaczyłam, czym jest walka o wolność – ta dosłowna i ta metaforyczna. W Kenii widziałam moc, jaką daje możliwość wyrażania siebie. W Lesotho doświadczyłam prawdziwej empatii. W Nepalu zaobserwowałam, jak wielki ból i bardzo trudne przeżycia mogą być źródłem niezwykłej odwagi. W Namibii uświadomiłam sobie, że zwykły rower może być nie tylko środkiem lokomocji, ale także narzędziem dającym niezależność i samodzielność. Na indonezyjskiej Sumbie potwierdziłam, jak ważne jest dbanie o własne zdrowie, bez którego realizacja osobistej wolności jest bardzo utrudniona. Spotkani w Kolumbii i na moście Bolivara Wenezuelczycy pokazali mi, jak wielką wartością jest odporność psychiczna. W Peru widziałam, jaki wpływ na rzeczywistość mogą mieć dzieci, kiedy pozwala się im na zaangażowanie i działanie.

Ci wszyscy niezwykli ludzie udowadniają, że świadomość własnych wartości jest wyzwalająca. Pozwala dokładnie wytyczyć swoją ścieżkę, dokonywać mądrzejszych wyborów. Pomaga żyć w wolności wewnętrznej – żyć zgodnie ze sobą, a nie z oczekiwaniami innych ludzi. Daje moc, by działać.

Niech ta „Podróż po świecie wartości” będzie dla Was okazją do pokazania uczniom, czym warto kierować się w życiu, co jest ważne i jak wielkie znaczenie ma nasza wolność bycia sobą. Zachęcamy do skorzystania z naszego zaproszenia i przyjrzenia się oczami podróżników także temu, co jest ważne w Waszej codzienności.

Czytaj więcej Czytaj mniej
Autor:

Dominika Kulczyk

Podróż zmienia podróżnika

Aby dziecko odkryło prawdę o życiu, nie wystarczy powiedzieć mu, co jest ważne, wartościowe, najważniejsze. Samo informowanie, mówienie nie poruszy wrażliwości i wyobraźni ucznia. Potrzebny jest „rozumiejący wgląd”, a tego nie można uruchomić drogą transmisji informacji płynącej od nauczyciela do ucznia. Trzeba stworzyć takie warunki, aby uczeń mógł sam – dla siebie i we własnym zakresie - doświadczać, a następnie podjąć próbę przemyślenia i zrozumienia swojego doświadczenia. 


Potrzebna jest przestrzeń osobistej wolności zarówno nauczyciela, jak i ucznia. Myślenie, refleksja, działanie uruchamiane są wówczas, gdy człowiek napotyka inspirujący problem teoretyczny lub praktyczny. Najlepiej taki, który jest mu bliski i sformułowany samodzielnie przez niego. Zadanie, problem, przed którym dziecko staje, jest wynikiem jego zaciekawienia i wywołuje jego zainteresowanie, motywację, by podjąć próbę zmierzenia się z nim. Uczeń chce działać, poznawać świat, mierzyć się z samym sobą, z własnymi ograniczeniami, odkrywać indywidualne zasoby. Dokonując wyboru, podejmując wyzwanie, robiąc to, co go inspiruje, co jest dla niego ważne, realizuje własne prawo do wolności.

Samo pojęcie wolności - abstrakcyjne, nieostre - można rozmaicie definiować, rozumieć, interpretować. Wolność istnieje w różnych wymiarach: wolność wewnętrzna, zewnętrzna, wolność od czegoś i do czegoś… Wolność ma wiele elementów składowych: odwaga - żeby być wolnym, trzeba być odważnym; samodzielność działań - żeby być wolnym, trzeba ukształtować takie umiejętności i kompetencje, by móc swobodniej decydować, kiedy wchodzimy w zależności z innymi, a kiedy nie; odporność psychiczna - by być wolnym trzeba, umieć poradzić sobie z własnymi emocjami, obawami, niepewnością; zaangażowanie - by być wolnym, musimy się zaangażować w działanie, tylko wówczas możemy stworzyć przestrzeń dla własnej wolności i wolności innych ludzi; empatia - by być wolnym, musimy zdawać sobie sprawę, gdzie przebiega granica wolności naszej i innych osób. Jak zatem rozmawiać o tym, co w życiu jest ważne? Jak społecznie istotne kwestie uczynić ważnymi dla uczniów z klas I-III?

Sytuacją, która wyzwala emocje, zaciekawienie, zainteresowanie, niepokój, nawet niepewność, a może również obawę przed nowym, przed nieznanym jest podróż. Każdy ma prawo podróżować, poznawać ludzi i świat. Planowanie podróży to dokonywanie niezależnych wyborów: miejsca, drogi, sposobu pokonywania przestrzeni. Wybierając się w nią, nie jesteśmy w stanie zaplanować, przewidzieć wszystkiego, co nas spotka, co wydarzy się w trakcie, podczas kolejnych postojów na naszej trasie. Przed podróżą przygotowujemy się, nie tylko pakując niezbędne przedmioty, planując miejsca, które zamierzamy odwiedzić, zastanawiając się, co chcemy zobaczyć, zwiedzić, poznać, ale również nastawiamy się na bycie w podróży. Otwieramy umysł i uruchomiamy emocje, by poznawać i doświadczać to, co się zdarzy w czasie jej trwania. Tylko wtedy przeżyjemy naszą podróż tak, jak chcemy. Podróżując gromadzimy doświadczenia. Jesteśmy w centrum zdarzeń. Nie tylko słyszymy przekazywane nam informacje, ale także docierają do nas dodatkowe dźwięki, zapachy, podziwiamy barwy i kształty tego, co nas otacza. Z tymi polisensorycznymi doświadczeniami wrócimy do domu. W trakcie podróży poznajemy ludzi, a ci wprowadzają nas w swój świat. Opowiadają o tym, co dla nich ważne, pokazują miejsca, które dla nich wiele znaczą, dzielą się swoimi zainteresowaniami i fascynacjami, tym co dla nich cenne, najcenniejsze.

Podróż zmienia podróżnika. Z podróży wracamy inni, odmienieni, bogatsi o nowe doznania, doświadczenia, przeżycia. Pod powiekami mamy obrazy, w uszach dźwięki, w głowach pomysły. Z każdej podróży przywozimy coś, co zmienia nasze życie, nasze nastawienie do ludzi i zdarzeń, do tego, co jest ważne, wartościowe. Podróż może nas zainspirować do tego, by zmienić siebie, by zmienić rzeczywistość, w której żyjemy.

Właśnie w taką niezwykłą podróż do świata wartości zapraszamy nauczycieli i uczniów z klas I-III, proponując udział w cyklu zajęć zainspirowanych 6. sezonem serialu dokumentalnego „Efekt Domina”. To podróż niełatwa, ale jakże fascynująca, pełna niezwykłych spotkań z ludźmi, którzy podzielą się tym, co dla nich ważne, najważniejsze w życiu. Po świecie wartości oprowadzą uczniów ich rówieśnicy z Ghany, Kenii, Lesotho, Nepalu, Namibii, Indonezji, Wenezueli i Peru. Każde spotkanie z bohaterami z różnych stron świata zainicjowane jest listem, w którym opisują, co jest dla nich w życiu ważne, co tworzy ich przestrzeń osobistej wolności. List ma zainspirować do rozmowy, ale też do wspólnego i indywidualnego działania oraz zdobywania ważnych doświadczeń. Z każdej podróży (każdego spotkania z cyklu) uczniowie mogą przywieźć coś ważnego, wartościowego - wiedzę, umiejętności, refleksję na temat: wolności, autoekspresji, empatii, odwagi, samodzielności, dbania o siebie, odporności psychicznej, zaangażowania. Podczas każdej podróży budują wewnętrzny emocjonalny kapitał, wypracowując rozwiązania dla siebie i formułując refleksje na temat własnych zasobów, możliwości, zainteresowań, umiejętności, osiągnięć, pokonanych trudności itp. Lepiej rozumieją siebie, kolegów i koleżanki z klasy, innych ludzi. Wspólna podróż to cenna lekcja poznawania tego, co ważne, by współtworzyć mądre, myślące, odpowiedzialne, wolne społeczeństwo w XXI wieku.

Czytaj więcej Czytaj mniej
Autor:

prof. Kinga Kuszak

Scenariusze powstały na podstawie 6. sezonu serialu dokumentalnego „Efekt Domina”.

Koncepcja:
Dorota Kuszyńska (Kulczyk Foundation)

Autorki scenariuszy:
Anna Brzezińska, Iwona Krysińska, prof. UAM dr hab. Kinga Kuszak, Dorota Kuszyńska (Kulczyk Foundation)

Autorka informacji dla rodziców i opiekunów:
Kamila Becker

Nadzór merytoryczny:
prof. UAM dr hab. Kinga Kuszak

Konsultacje:
dr Anna Basińska, Kamila Becker

Fotografie:
Tatiana Jachyra, Michał Przedlacki

Realizacja serialu „Efekt Domina”:
TVN

Montaż i przygotowanie fragmentów filmów:
Ginger Dog Film

Nadzór redakcyjny:
zespół Działu Edukacji Kulczyk Foundation

Redakcja i korekta:
Monika Szewczyk – VivaLibri

Projekt, skład i opracowanie graficzne:
UVMW Design Studio

Wydawca:
Kulczyk Foundation

Warszawa, wrzesień 2019

ISBN 978-83-952018-5-1

Zespół Kulczyk Foundation:

Dominika Kulczyk

Marta Schmude

Karolina Dusio
Anna Frankowska
Anna Gajewska
Michał Grobelny
Katarzyna Jankowiak
Zofia Jankowska
Beata Kopyt
Dorota Kuszyńska
Małgorzata Lewandowska
Dominika Majchrzak
Mateusz Roszak
Anna Samsel
Wioletta Szafryna
Agnieszka Szewczyk
Paweł Szymkowiak
Marta Tomaszewska

Rada Fundacji:

Sebastian Kulczyk – Przewodniczący Rady

Waldemar Dąbrowski
Janusz Reiter
Grzegorz Stanisławski

Czytaj więcej Czytaj mniej
Nauczać to znaczy przekazać coś więcej niż wiedzę