Scenariusze 10-15 lat - edycja 4

Porozmawiajmy o działaniach i postawach

Stwórzmy razem wachlarz wolności

Co wpływa na indywidualne poczucie wolności? Jakie postawy i działania są z nim związane? W tej edycji scenariuszy akcent położony jest na wolność do bycia sobą, która jest szczególnie istotna dla uczniów w tym okresie rozwojowym (10-15 lat). Wolność ta jest często powodem intensywnych wewnętrznych i zewnętrznych zmagań. Zachęcamy nauczycieli i rodziców do rozmowy z dziećmi o granicach wolności i ograniczeniach związanych z wolnością – granicach, które znajdują się tam, gdzie zaczyna się prawo do wolności drugiego człowieka, i ograniczeniach, które można próbować pokonywać i się z nimi zmierzyć.

Zeszyt „Efekt Domina. Materiały dla nauczycieli” pt. „Stwórzmy razem wachlarz wolności” to osiem scenariuszy powstałych na podstawie serialu dokumentalnego „Efekt Domina” (sezon VI). Odcinki realizowane są w różnych krajach i ukazują występujący tam problem oraz wspieraną przez Kulczyk Foundation lokalną organizację, która pomaga w jego rozwiązaniu.

Każdy odcinek zawiera uniwersalne, przekładalne na nasze realia zagadnienia, dzięki czemu są one zrozumiałe dla uczniów w Polsce. Tegoroczne materiały dotyczą ważnego dla rozwoju dziecka zagadnienia - wolności, szczególnie wolności do bycia sobą.

Scenariusze dotyczą różnych czynników, które mogą oddziaływać na nasze poczucie wolności i skłaniają do analizy, w jaki sposób wpływają one na naszą wolność, zwiększając lub ograniczając jej zakres. Pozwala to uczniom zrozumieć mechanizm i poziom tej zależności w odniesieniu do własnych doświadczeń. W tak zdefiniowanym procesie pomóc młodzieży ma karta pracy – wachlarz, którego każde skrzydełko, odpowiada kolejnemu omawianemu czynnikowi. Uczeń po każdych zajęciach może na swoim wachlarzu zaznaczyć poziom, w jakim stopniu dany czynnik wpływa na jego poczucie wolności.

Scenariusze nie tylko mówią o wolności, ale również są skonstruowane w taki sposób, aby jak najwięcej tej wolności zapewnić zarówno dzieciom, jak i Tobie, Nauczycielu. Możesz ten materiał traktować jako inspirację do realizacji swoich pomysłów, możesz go zmieniać i dostosowywać do potrzeb edukacyjnych swoich uczniów. Zachęć uczniów dowyrażania własnego zdania, stawiania własnych hipotez i myślenia, że nie trzeba orientować się „radarowo” na to, czego oczekuje w danym momencie nauczyciel.

Inspiracją takiego podejścia była amerykańska metoda modelowania dialogów Questioning the Author (QtA). Polega ona na stawianiu pytań otwierających (intrygujące, skłaniające do zastanowienia się; otwarte, język dostępny codziennemu doświadczeniu, bez specjalistycznych terminów) i podążających (zachęcenie do rozwinięcia, ukierunkowanie dyskusji, pomagające skupić się na określonym aspekcie omawianej kwestii).

Scenariusze wzbogacone są o informacje dla rodziców i opiekunów przygotowane przez doświadczoną psychoterapeutkę rodzinną. Pakiet, który zawiera tekst „Dlaczego warto poruszyć ten temat” oraz propozycje aktywności dla rodziców i opiekunów, możesz im przekazać po zajęciach, dzięki czemu będą mogli włączyć do dyskusji na omawiany w szkole temat.

Cykl „Efekt Domina. Materiały dla nauczycieli – edycja 2019” został objęty Honorowym Patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich dr. Adama Bodnara.

Wolność do bycia sobą

Czy potrafimy odróżnić co jest naprawdę „nasze”, a co narzucone przez otoczenie lub przyjęte przez nas pod jego wpływem? Jak możemy wyrazić siebie? Co nam może dać bycie sobą? Takie pytania szczególnie często zadają sobie młodzi ludzie, gdyż ich potrzeba samookreślenia jest bardzo silna. Dlatego tematem materiałów edukacyjnych skierowanych do grupy wiekowej 10-15 lat jest WOLNOŚĆ, z naciskiem na WOLNOŚĆ DO BYCIA SOBĄ.


Ta wyjątkowa wartość wiąże się z poszukiwaniem i zrozumieniem, co tak naprawdę jest dla nas ważne, z czym się zgadzamy, co na dany temat myślimy i w jaki sposób to wyrażamy.

Zaproponowane przez nas scenariusze dotyczą czynników, które wzmacniają lub ograniczają wolność człowieka, oraz sposobów realizowania tej wolności. Przedstawione w materiałach historie to autentyczne opowieści, które przywiozłam z moich spotkań z wyjątkowymi ludźmi na całym świecie. Prezentują różne oblicza wolności i sposoby na walkę o nią. Począwszy od dosłownego pragnienia bycia wolnym, przez dążenie do ekonomicznej niezależności, po wielką potrzebę realizacji swoich pomysłów i autoekspresji oraz rozwijania talentów.

Głównym celem zajęć jest rozwijanie umiejętności niezbędnych do tworzenia własnej podmiotowości (empowerment) i kształtowania postawy proaktywnej.

Wsparcie młodego człowieka w budowaniu własnej autonomii i autentyczności poprzez rozwijanie umiejętności krytycznego i samodzielnego myślenia, zwiększanie świadomości podstawowych praw człowieka czy rozwijanie ekspresji, to odpowiedzialne zadanie, które stoi przed nauczycielami. Mam nadzieję, że dzięki opowieściom z egzotycznych rejonów: Ghany, Sumby, Kenii, Lesotho, Wenezueli, Nepalu, Namibii i Peru, edukacja do wolności będzie dla Was i Waszych uczniów wyjątkową podróżą do wolności wyrażanej przez ludzi z całego świata, ale także bezcenną wyprawą w głąb siebie.

Czytaj więcej Czytaj mniej
Autor:

Dominika Kulczyk

Wspólnie stwórzmy wachlarz wolności

Wolność jest dla człowieka wartością, jest jego prawem, przywilejem i obowiązkiem. W indywidualnej hierarchii sytuujemy ją wysoko, na górnych piętrach drabiny. Umieszczamy ją wśród innych wartości, innych spraw wartych starania, podejmowania wysiłku, ponoszenia wyrzeczeń. Prawo człowieka do wolności jest zapisane w najważniejszych światowych, europejskich i krajowych dokumentach. Tego prawa jednostek i grup nikomu, w żadnych okolicznościach nie wolno naruszać. 

 


Korzystanie z prawa do wolności wymaga jednak znajomości podstawowych norm prawnych oraz wiedzy i umiejętności bycia wolnym człowiekiem. Przywilej to szczególne uprawnienie każdej niepowtarzalnej i wyjątkowej jednostki ludzkiej do korzystania z prawa do osobistej wolności. Obowiązek zaś wyraża się w takim myśleniu i postępowaniu, aby chronić własne prawo do wolności i prawo innych ludzi do bycia istotami niezależnymi, samorządnymi i niezależnie myślącymi.

Wolność to wachlarz złożony z wartości, praw, przywilejów i obowiązków. Ma swoje granice. Jego skrzydła wypełniają elementy niezbędne do godnego, wartościowego i spełnionego życia. Z tego wachlarza powinniśmy korzystać dla własnego dobra, żeby móc szczęśliwe żyć z innymi ludźmi, wśród ludzi i dla innych ludzi. Aby było to możliwe, każdy człowiek powinien mieć świadomość, jakie bogactwo znaczeń, możliwości, praw, przywilejów i obowiązków kryją poszczególne skrzydła wachlarza wolności. Na razie ten wachlarz jest złożony, zamknięty. I to od nas zależy, czy zdecydujemy się go rozłożyć, poznać kolejne elementy, dostrzec ich rolę w naszym życiu, zastanowić się nad ich znaczeniem. Do wspólnego odsłaniania skrzydeł  wachlarza i poznawania tego, co kryje, zapraszamy uczniów i nauczycieli, zachęcając do realizacji scenariuszy zajęć inspirowanych 6. sezonem serialu dokumentalnego „Efekt Domina”. Wachlarz wolności jest bogaty, różnorodny, wielobarwny. Każda lekcja jest zaproszeniem do odsłaniania kolejnych elementów wolności: szacunku, zdrowia, krytycznego, logicznego myślenia, prawa do marzeń i celów, niezależności finansowej, możliwości samorozwoju, realizowania wewnętrznego potencjału, sprawczości, samodzielności i przedsiębiorczości. To niezbędne, ale nie wszystkie  elementy, by każdy człowiek mógł realizować własne prawo do wolności. Mówiąc o wolności, zapraszamy też do namysłu nad jej granicami i ograniczeniami. To dwa odrębne pojęcia.   Ważny jest jednak, by zdawać sobie sprawę, że granice mojej wolności są tam, gdzie zaczyna się prawo do wolności drugiego człowieka. Ograniczenia wewnętrzne i zewnętrzne zaś mogę próbować pokonać, mam prawo do tego, by się z nimi mierzyć.

Do poznawanie różnych przestrzeni wolności zachęcamy zarówno uczniów, jak i nauczycieli. To Państwo - nauczyciele - jesteście dla młodych ludzi osobami, na które z uwagą spoglądają, słuchają waszych opinii i oceniają (nieraz krytycznie) wasze zachowania i postawy. To, w jaki sposób  realizujecie własną przestrzeń wolności, może być źródłem motywacji dla uczniów, by poszerzać przestrzeń własnej wolności i własnego prawa do wolności.

Czytaj więcej Czytaj mniej
Autor:

prof. Kinga Kuszak

Scenariusze powstały w oparciu o 6. sezon filmu dokumentalnego „Efekt Domina”.

Autorki scenariuszy:

Agata Nowak, Anna Samsel (Kulczyk Foundation)

Autorka informacji dla rodziców i opiekunów:

Kamila Becker

Nadzór merytoryczny:

prof. UAM dr hab. Kinga Kuszak

Konsultacje:

dr Anna Basińska, Kamila Becker

Fotografie:

Tatiana Jachyra, Michał Przedlacki

Realizacja serialu „Efekt Domina”:

TVN S.A.

Montaż i przygotowanie fragmentów filmów:

Ginger Dog Film

Nadzór redakcyjny:

zespół Działu Edukacji Kulczyk Foundation

Redakcja i korekta:

Monika Szewczyk VivaLibri

Projekt i opracowanie graficzne:

Design Studio UVMW

Wydawca:

Kulczyk Foundation

Warszawa, wrzesień 2019

ISBN 978-83-952018-6-8

Zespół Kulczyk Foundation:

Dominika Kulczyk

Marta Schmude

Karolina Dusio
Anna Frankowska
Anna Gajewska
Michał Grobelny
Katarzyna Jankowiak
Zofia Jankowska
Beata Kopyt
Dorota Kuszyńska
Małgorzata Lewandowska
Dominika Majchrzak
Mateusz Roszak
Anna Samsel
Wioletta Szafryna
Agnieszka Szewczyk
Paweł Szymkowiak
Marta Tomaszewska

Rada Fundacji:

Sebastian Kulczyk – Przewodniczący Rady

Waldemar Dąbrowski
Janusz Reiter
Grzegorz Stanisławski

Czytaj więcej Czytaj mniej
Nauczać to znaczy przekazać coś więcej niż wiedzę

Archiwum scenariuszy 10-15 lat