Empatii można się nauczyć i można ją trenować. Pokażmy dzieciom, jak to robić
Kiedy okazujemy innej osobie empatię, na chwilę stawiamy się w jej sytuacji – zastanawiamy się, co czuje, jak widzi świat i sytuację, w której się znajduje. To trochę tak, jakbyśmy patrzyli na rzeczywistość przez jej okulary.
Różnice są ważne
Empatię można ćwiczyć od najmłodszych lat. Już trzylatek jest w stanie zrozumieć, że inni mają uczucia i różnią się one w zależności od sytuacji. Spróbuj więc zachęcić dziecko, aby popatrzyło na świat oczami domowników – i Ty także postaraj się spojrzeć z jego perspektywy. Pamiętaj, że każdy z nas ma prawo do swojej interpretacji tego, co widzimy, czucia tego, co czujemy, oraz indywidualnych potrzeb. O tych różnicach warto rozmawiać.
Okulary empatii
Okulary empatii to zabawa, która pomoże Tobie i Twojej rodzinie spojrzeć na pewne sytuacje z innej perspektywy. Niech każdy w domu przygotuje własne okulary empatii i ozdobi je po swojemu. A potem wymieńcie się nimi i poćwiczcie spoglądanie na dom i Wasze bieżące sprawy z perspektywy osoby, której okulary właśnie macie. Może być ciekawie! Tu znajdziesz szablon okularów.
Rozpoznawanie uczuć i emocji
Oglądając z dzieckiem jakiś film, zwróć uwagę na sytuacje, w których można spróbować określić, jak ktoś może się czuć. Porozmawiajcie z dzieckiem, jak mogą się czuć te osoby. Zapytaj na podstawie jakich gestów, mimiki, tonu głosu dziecko wnioskuje o przeżywanych przez kogoś emocjach. Puśćcie wodze wyobraźni i zastanówcie się: gdybyście Wy znaleźli się w takiej sytuacji jak bohater, jak byście się czuli i jak moglibyście zareagować? A z drugiej strony – jak pokazalibyście tej osobie, że jej słuchacie? Że zależy Wam na niej? Dzięki tej zabawie nawet oglądanie bajek może być dobrym pretekstem do rozwijania kompetencji społeczno-emocjonalnych dziecka.
Warto wiedzieć
Spróbuj poćwiczyć z dzieckiem trzy zasady empatii.
Pierwsza zasada to „PYTANIA”. Pytamy drugą osobę: Co czujesz? Czego potrzebujesz? Czy mogę Ci jakoś pomóc?
Druga zasada to „TAK!”, czyli jak okazujemy empatię: pokazujemy drugiej osobie, że jej słuchamy, jesteśmy obecni i okazujemy zainteresowanie.
Trzecia zasada – „NIE!” – mówi o tym, czego nie robimy. A więc staramy się: nie oceniać, nie dawać rad, nie rozśmieszać na siłę, nie porównywać ze sobą czy kimś innym.
Może też wprowadzenie tych zasad między dorosłymi w Twoim domu pomogłoby wzmacniać Wasze relacje?
Wszystkie materiały źródłowe przygotowane są przez zespół Działu Edukacji Kulczyk Foundation we współpracy z nauczycielami i ekspertami – pedagogami, psychologami i kulturoznawcami – oraz konsultowane przez doświadczoną psychoterapeutkę rodzinną Kamilę Becker. Nad materiałami edukacyjnymi Kulczyk Foundation czuwa merytorycznie prof. UAM dr hab. Kinga Kuszak z Wydziału Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wszystkie materiały objęte są patronatem merytorycznym WSE UAM.
Artykuł ukazał się 26 marca 2020 r. na stronie internetowej Instytutu Dobrego Życia
Autorki: Dorota Kuszyńska (Kulczyk Foundation) i Anna Woźniak (Instytut Dobrego Życia)