Przeciętna kobieta zużywa 11 400 podpasek, tamponów i aplikatorów w ciągu swojego życia. 90% tych produktów to plastik. Oznacza to 150 kg plastikowych odpadów na osobę. Utylizacja odpadów menstruacyjnych to problem globalny, o którym jeszcze nie mówi się głośno. Oczywiście istnieją już produkty w pełni bioidegradowalne, ale są trudno dostępne. Z kolei ekologiczne produkty wielorazowe często wiążą się z wysokim kosztem początkowym i wymagają swobodnego dostępu do bieżącej wody, co w wielu miejscach na świecie jest trudne. Istotna jest tu także bariera kulturowa.
Pierwsza kostka domina – Sparsa
Z rozwiązaniem przyszedł Projekt Sparsa. Nazwa ta oznacza „dotyk” lub „wrażenie zmysłowe”. W ramach inicjatywy realizowanej przez niemiecko-nepalską organizację pozarządową NIDISI, przy wsparciu Kulczyk Foundation, powstało społeczne przedsiębiorstwo produkujące ekologiczne podpaski z uznawanych do tej pory za odpady włókien bananowca. Włókna te są bardzo chłonne i mają właściwości antybakteryjne. Świetnie nadają się do tego, żeby tworzyć z nich podpaski – tanie i przyjazne środowisku.
Kulczyk Foundation specjalizuje się w działaniach, które polegają na dostarczeniu potrzebującym wiedzy i narzędzi niezbędnych do rozwiązania ich problemów społecznych, tak by mogli uniezależnić się od cudzego wsparcia. Tak jest też w przypadku projektu Sparsa.
Taka fabryka podpasek docelowo ma być w stanie utrzymać się samodzielnie. Nepalski projekt to zapowiedź prawdziwej rewolucji i to w trzech obszarach jednocześnie: w podejściu do kobiet i ich naturalnych potrzeb, w sferze rozwoju przedsiębiorstwa społecznego oraz w podejściu produkcji do środowiska naturalnego.
– Robimy to dla kobiet, które każdego miesiąca stają przed wyborem między godnością a koniecznością. Dla tych, które nie mają dostępu do podstawowych środków higienicznych, a przecież każda z nas zasługuje na komfort i poczucie bezpieczeństwa – mówi Dominika Kulczyk i dodaje – Robimy to dla naszej planety – z wdzięcznością za to, co nam daje. Wykorzystując odpady rolnicze zamiast syntetyków, zamieniamy to, co zbędne, w coś, co naprawdę ma znaczenie. Dzięki temu powstaje mniej śmieci, a więcej dobra.
Kolejne kostki – Blueprint
Dziś Sparsa staje się inspiracją dla całego świata. 30 września 2025 roku w Nairobi rozpoczęło się pierwsze spotkanie globalnej społeczności Blueprint Knowledge Community. Praktyczki i praktycy, naukowczynie i naukowcy, darczynie i darczyńcy oraz decydentki i decydenci z różnych kontynentów przez cztery dni wspólnie tworzyli mapę rozwiązań, które mogą zmienić życie milionów kobiet i jednocześnie pomóc planecie.
– Zależy nam, by ten projekt stał się początkiem czegoś większego – mówi Dominika Kulczyk – Chcemy, by był jak pierwsza kostka domina, która uruchomi lawinę podobnych inicjatyw w różnych częściach świata. Bo wciąż zbyt wiele kobiet cierpi z powodu braku dostępu do podpasek. I wciąż zbyt wiele odpadów zanieczyszcza naszą planetę. Czas to zmienić.
Celem programu Blueprint jest stworzenie otwartej bazy wiedzy, która pozwoli organizacjom i przedsiębiorcom społecznym powielać modele produkcji biodegradowalnych podpasek. Inicjatywa łączy praktyczne wskazówki z globalną siecią ekspertów i ekspertek, wspierając równość płci, ekologię i innowacje w zdrowiu menstruacyjnym. Póki co opracowano rozwiązania wykorzystujące włókna bananowca, ale testowane są też inne rośliny.
W tym projekcie chodzi nie tylko o innowację technologiczną. Chodzi o wolność, godność i równość kobiet, które zbyt często muszą wybierać między zdrowiem a codziennym funkcjonowaniem.
Więcej o projekcie Sparsa opowiada jego pomysłodawczyni, Dipisha Bhujel:
