Nie ma problemów, są wyzwania! Jak pomóc dzieciom budować ich odporność psychiczną?

Każde, nawet najtrudniejsze doświadczenie niesie ze sobą jakieś plusy: dowiadujemy się nowych rzeczy o sobie, uczymy reagować na pewne sytuacje i dzięki temu każde kolejne wyzwanie jest dla nas łatwiejsze. Tak jak infekcje wzmacniają nasz układ odpornościowy, podobnie nieprzyjemne zdarzenia budują naszą odporność psychiczną. Wymaga to jednak pewnego zatrzymania i strategii, a także skupienia i docenienia tego, co mamy, co umiemy, na kogo możemy liczyć.

Nowe światło na rozwiązany problem

Rozwiązaliście jakiś problem? Poświęćcie mu więcej uwagi! Może wydawało się wam lub waszemu dziecku, że sprawa jest nie do rozwiązania, a jednak sobie z nią poradziliście? To wasz sukces i kapitał na przyszłość! Porozmawiajcie o tym, co pomogło w wykonaniu tego zadania, o konkretnych sposobach i strategiach, które zastosowaliście. Jak to wyglądało z waszej perspektywy, co zadziałało według waszego dziecka? Omówcie to doświadczenie i najlepsze strategie zachowajcie w pamięci na przyszłość.

Przepis na odporność psychiczną

Poznajcie historię 9-letniego Luisa z Wenezueli, który jest bohaterem scenariusza o wewnętrznej mocy. Razem przeczytajcie list od Luisa. Porozmawiajcie z dzieckiem o tym, co pomogło chłopcu, i razem wypiszcie, co pomaga wam, gdy spotyka was coś trudnego. Jakie cechy charakteru pomagają wykonać trudne zadania i nie poddać się. Jak możecie sobie nawzajem towarzyszyć w takich sytuacjach? Luis miał swój przepis na wewnętrzną moc. Możemy wam już teraz zdradzić, że podstawowe składniki to:

Po pierwsze: wdzięczność. Zastanów się, za co jesteś wdzięczny w tej chwili. Przypomnijcie sobie artykuł na temat wsparcia i wdzięczności.

Drugi składnik to świadomość i docenienie tego, co umiemy i wiemy, co możemy zrobić, żeby zmienić i polepszyć naszą sytuację. Pomyślcie o tym, czym możecie się cieszyć w tej chwili. Co w tym momencie sprawia wam przyjemność? Co miłego was dzisiaj spotkało? Co wy zrobiliście miłego, dobrego dla kogoś?

Trzecim elementem jest to, że nawet kiedy jest trudno, nie należy się poddawać i trzeba szukać, pytać, prosić o pomoc, kiedy jest potrzebna.

Na kogo mogę liczyć?

Odwołajcie się do trzeciego składnika przepisu na wewnętrzną moc. Zwróćcie uwagę na to, że ważne jest, aby szukać różnych sposób na poradzenie sobie z daną trudnością, ale też ważne jest proszenie o pomoc, gdy sami nie potrafimy jej pokonać.

Porozmawiajcie z dzieckiem o tym:

Kiedy możemy poprosić o pomoc?

Do kogo możemy zwrócić się z prośbą o pomoc?

Opowiedzcie dziecku o własnych doświadczeniach, np. kiedy nie mogliście poradzić sobie z czymś dla was trudnym, kiedy nie wiedzieliście, jak postąpić w jakiejś sytuacji. Może skorzystaliście z pomocy kolegi/koleżanki, kogoś z waszej rodziny, a może zadzwoniliście do kogoś, kto jest specjalistą w danym temacie, np. do informatyka, gdy zepsuł wam się komputer?

Tarcza wewnętrznej mocy

Każdy teraz potrzebuje wzmocnienia swojej odporności psychicznej. Zachęcamy was do zrobienia waszych domowych tarcz mocy. Na jednej części wypiszcie lub narysujcie wasze mocne strony, czyli to, w czym czujecie się dobrzy, co przychodzi wam z łatwością. Obok wypiszcie to, co wam skutecznie pomaga przetrwać trudności (czerpcie z doświadczenia, z obserwacji). Na trzeciej części dajcie wyraz swojej wdzięczności. Obejrzycie potem swoje tarcze. Kiedy je zestawicie, zobaczycie, że razem jesteście jeszcze mocniejsi! Szablon tarczy mocy znajdziecie tutaj.

Problem czy wyzwanie

To, jak podchodzimy do danej trudności, oraz język, jakim posługujemy się, opisując tę sytuację, ma ogromne znaczenie dla procesu radzenia sobie z nią. Zastanówcie się razem, jakie słowa pomagają, gdy wykonujecie trudne zadanie. Wypiszcie na kartce wzmocnienia, które dodają skrzydeł i dziecku, i innym domownikom. Zobaczcie, jak kilka zwykłych słów może pomóc nie poddawać się. Korzystajcie z tych słów zawsze, kiedy zajdzie potrzeba.

O podejściu do wyzwań i nastawieniu na rozwój możecie przeczytać tutaj.

Wszystkie materiały źródłowe przygotowane są przez zespół Działu Edukacji Kulczyk Foundation we współpracy z nauczycielami i ekspertami – pedagogami, psychologami i kulturoznawcami – oraz konsultowane przez doświadczoną psychoterapeutkę rodzinną Kamilę Becker. Nad materiałami edukacyjnymi Kulczyk Foundation czuwa merytorycznie prof. UAM dr hab. Kinga Kuszak z Wydziału Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wszystkie materiały objęte są patronatem merytorycznym WSE UAM.

Artykuł ukazał się 28 kwietnia 2020 r. na stronie internetowej Instytutu Dobrego Życia
Autorki: Marta Tomaszewska (Kulczyk Foundation) i Anna Woźniak (Instytut Dobrego Życia)