Scenariusze 6-9 lat - edycja 2

W dużej mierze to na Państwa barkach spoczywa niezwykle wymagające zadanie ukazania dzieciom, już na wstępnym etapie rozwoju ich osobowości, korzyści kroczenia ścieżką dobra, prawdy i uczciwości.

Właśnie temu służyć mają scenariusze lekcji dla uczniów w wieku od 6 do 9 lat, które przekazujemy Państwu w tym zeszycie. Znajduje się w nim osiem propozycji lekcji opartych na „Mądrych bajkach z całego świata”.

Scenariusze koncentrują się na pracy z uczniami. To wiedza, która pomoże im zrozumieć i zidentyfikować najważniejsze wartości w życiu, związane z nimi uczucia oraz przekuć te wartości w rzeczywiste, codzienne działania. Duży nacisk kładziemy na wyjaśnienie dzieciom tego, że ludzie podejmują decyzje oparte na różnych wartościach. Uczniowie dowiadują się, że należy je szanować i starać się je zrozumieć.

Scenariusze zostały uporządkowane w spójną całość, prowadząc dzieci od wsparcia w budowie wewnętrznego systemu wartości, przez rozwój wartości wspólnotowych, aż do praktycznego ich wykorzystania w relacjach z otoczeniem.

Mam nadzieję, że niniejszy materiał będzie stanowił dla Państwa użyteczne źródło inspiracji i cenną pomoc w pracy nad kształtowaniem postawy empatycznej u swoich podopiecznych.

Uczniowie z klas I-III znajdują się na niezwykle ważnym etapie rozwoju. Przechodzą niełatwą drogę od podporządkowania się autorytetom do relatywizmu moralnego. Na początku tego okresu całkowicie podporządkowują się osobom znaczącym, które określają, co jest dobre, a co złe, co jest wartościowe, a co takie nie jest. Takimi autorytetami są dla uczniów rozpoczynających edukację w szkole nauczyciele. To oni wyznaczają normy postępowania, u podstaw których znajdują się określone wartości, które uczniowie przyjmują jako słuszne i obowiązujące. Około ósmego roku życia wchodzą w fazę tzw. relatywizmu moralnego, który przejawia się tym, że oceniając postępowanie innych, uczniowie dostrzegają intencje, a nie tylko konsekwencje ich działań. Odkrywają, że pewne zasady, reguły postępowania mają charakter umowny. Tworzone są przez ludzi po to, aby ułatwić im życie, zapewnić poczucie bezpieczeństwa, ochrony, wzajemnej pomocy. W tym wieku dzieci stają się ponadto zdolne do przejawiania zachowań prospołecznych wynikających z umiejętności przyjęcia perspektywy społecznej i emocjonalnej drugiego człowieka. Dzieci stają się zdolne do rozpoznawania cudzych poglądów i postaw oraz kształtują rozumienie emocji i uczuć innych ludzi. Młodszy wiek szkolny to także ważny etap w rozwoju empatii i zachowań pomocowych. To zatem dobry moment na to, aby rozmawiać z dziećmi na temat wartości i wspólnie z nimi odkrywać ten świat. Samo pojęcie wartości jest co prawda trudne do jednoznacznego zdefiniowania. Najczęściej ujmujemy ją jako:

• to, ile coś jest warte,
• to coś, czemu przypisujemy jakąś wartość,
• to myśl (idea, kryterium), która sprawia, że przedmioty, cechy lub zdarzenia uznajemy za wartościowe.

„Aby uznać wartościowe czyny bohaterskie, musimy uznać za wartość bohaterstwo; uznanie za wartość honoru sprawia, że wartością stają się czyny honorowe”[1]. Fundamentem współczesnego społeczeństwa są przede wszystkim wartości społeczne, a wśród nich takie, które pozwalają tworzyć pozytywne relacje między ludźmi oparte na szacunku, akceptacji, otwartości na różne poglądy i przekonania, gotowości do podejmowania dialogu, współpracy i współdziałania.

W pełni świadomi tego, że wartości mogą być różne, gdyż można je przyjąć zgodnie z różnymi kryteriami wyjściowymi, do pracy z uczniami z klas I-III wybraliśmy takie, które odpowiadają ich potrzebom i możliwościom rozumienia różnych zjawisk współczesnego, skomplikowanego, pełnego sprzeczności, dynamicznie zmieniającego się świata społecznego. Wartości, które chcemy wspólnie z uczniami poznać i zrozumieć. Pragniemy w przestrzeni szkolnej tworzyć warunki sprzyjające mądrym wyborom i mądrym działaniom uczniów pozwalającym na tworzenie w szkole wspólnoty rozumianej jako miejsce bezpiecznego uczenia się, zdobywania doświadczeń, w którym uczniowie dobrze się czują, są dla siebie nawzajem ważni, odnoszą się do siebie z szacunkiem i życzliwością, są gotowi do podejmowania działań zorientowanych na wspólne cele, pomagają sobie i wspierają się. Pamiętajmy, że dla ucznia w młodszym wieku szkolnym kontakty społeczne na terenie klasy szkolnej są jednym z ważniejszych tematów koncentrujących uwagę i zainteresowanie dziecka. I ten potencjał pragniemy wykorzystać.

[1] Najder Z. Wartości i oceny, PWN, Warszawa, 2015, s. 49.