Scenariusze 3-6 lat - edycja 1

Materiały dydaktyczne dla nauczycieli „Efekt Domina” do pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym zostały tak skonstruowane, aby dzieci w sytuacji zabawy, rozmowy, grupowego i indywidualnego działania mogły uczyć się rozpoznawania i nazywania swoich emocji i emocji zaobserwowanych u innych ludzi, by uczyły się ich regulowania, czyli radzenia sobie z nimi i wyrażania. Punktem wyjścia do zajęć i zabaw są bajki, których bohaterami są obdarzeni niezwykłymi cechami i nadprzyrodzonymi mocami ludzie, a także niezwykłe zwierzęta, rośliny, a nawet mówiące złośliwe kamienie.

Materiały mają strukturę domina. W trakcie realizacji zajęć prowadzimy dzieci przez świat kolejnych emocji i uczuć o znaku ujemnym (emocje i uczucia odczuwane jako nieprzyjemne) i dodatnim (emocje i uczucia odczuwane jako przyjemne). Proponujemy też rozmowy, zabawy i działania skoncentrowane wokół uczuć złożonych, niejednoznacznych, niełatwych, jednak dostępnych codziennemu doświadczeniu dziecka.

Zachęcamy więc do wspólnego poznawania takich emocji jak:

1. złość/ radzenie sobie ze złością – ulga,

2. przykrość / zadowolenie z siebie,

3. niezadowolenie / wdzięczność,

4. poczucie bycia niesłuchanym / życzliwość,

5. nadzieja / zapał,

6. niechęć / zaciekawienie,

7. nostalgia / poczucie przynależności,

8. irytacja / satysfakcja, przyjemność.

Propozycja „Efektu Domina” to z całą pewnością inspiracja, by podejmować z dziećmi młodszymi trudniejsze i bardziej złożone zagadnienia dotyczące uczuć obecnych w ich życiu.

Struktura zajęć

Jest stałą z niewielkimi wyjątkami i obejmuje następujące elementy:

1. Wspólne słuchanie treści bajki

Materiał został przygotowany tak, aby nauczyciel mógł w trakcie wspólnego słuchania zatrzymać odtwarzanie bajki nagranej na płycie i porozmawiać z dziećmi na temat wysłuchanego fragmentu. Ten zabieg sprzyja koncentracji uwagi dzieci, która w tym okresie rozwoju łatwo jeszcze ulega rozproszeniu. Uwzględniamy, iż tym wieku dzieci szybko się męczą, łatwo zniechęcają, mają też różne doświadczenia związane ze słuchaniem odtwarzanych tekstów. Chcemy zatem stworzyć warunki sprzyjające aktywnemu i zaangażowanemu słuchaniu dzieci.

2. Rozmowa na temat wysłuchanej bajki

Rozmowa ma na celu nie tylko opowiedzenie treści bajki; jest wstępem do zabaw i działań poświęconych emocjom. Kończy ją podsumowanie nauczyciela pozwalające dzieciom zwrócić uwagę na najważniejsze kwestie poruszone w utworze. Rozmowa stanowi zachętę, inspirację do dalszych zabaw i działań.

3. Zabawy i działania indywidualne i grupowe

W trakcie zabaw i działań dzieci odkrywają, nazywają różne uczucia, wzbogacając tym samym zasób słownictwa odnoszącego się do emocji i uczuć. Zabawy i działania ruchowe, plastyczne, parateatralne, itp. zostały tak zaplanowane, aby dzieci mogły rozmawiać, nazywać różne uczucia, by próbowały je zrozumieć, a dzięki temu, by mogły lepiej radzić sobie z regulacją stanów emocjonalnych. Zaproponowane zabawy sprzyjają wchodzeniu dzieci w role i bezpiecznemu przeżywaniu sytuacji wywołujących emocje. Wspólnie z nauczycielem i rówieśnikami wypracowują sposoby regulowania emocji, ich wyrażania i zastępowania.

4. Piosenka

Utwór muzyczny jest ważnym elementem zajęć, gdyż przez swoją atrakcyjną, a jednocześnie ambitną formę muzyczną i literacką wzbogaca oraz uzupełnia treści zajęć. Piosenki mogą być wielokrotnie wykorzystywane do innych zabaw z dziećmi niż zaproponowane w scenariuszach.

5. Podsumowanie

W części końcowej zwracamy uwagę na rozmowę podsumowującą, w której dzieci dzielą się swoimi refleksjami. Jest też miejsce na zabawę do treści wierszyka oraz „iskierkę” integrującą grupę i zamykającą wspólne działania. Utwór poetycki może być zachętą do własnej twórczości językowej dzieci, do zabaw w skojarzenia słowne, w tworzenie rymów. Zaś pożegnanie w formie iskierki może zainspirować nauczyciela i dzieci do przyjęcia na co dzień takiej (lub innej) stałej formy kończenia zajęć.

Scenariusze zajęć „Efektu Domina” a podstawa programowa wychowania przedszkolnego

Scenariusze zajęć są zgodne z głównymi celami podstawy programowej wychowania przedszkolnego i pozwalają na praktyczną ich realizację. W szczególności dotyczą:

• wspierania wielokierunkowej aktywności dziecka poprzez organizację warunków sprzyjających nabywaniu doświadczeń w fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym obszarze jego rozwoju,

• przygotowania do rozumienia emocji i uczuć własnych i innych ludzi,

• tworzenia sytuacji edukacyjnych budujących wrażliwość dziecka, w tym wrażliwość estetyczną w odniesieniu do wielu sfer aktywności człowieka.

Działania zaproponowane w scenariuszach odnoszą się do wszystkich obszarów rozwoju dziecka ze szczególnym uwzględnieniem sfery społeczno-emocjonalnej i poznawczej. Zależy nam bowiem na tym, aby już od najwcześniejszych etapów życia tworzyć warunki sprzyjające rozwojowi przyszłych świadomych, mądrych i odpowiedzialnych obywateli. Podstawą tych działań jest osiągniecie odpowiedniego poziomu świadomości emocjonalnej dotyczącej emocji własnych i innych ludzi.